Dat de PFOS-vervuiling aan het licht kwam, hebben we te danken aan burgers die op onderzoek trokken. Maar door een aanpassing van het Vlaamse Bestuursdecreet wordt het voor de burger moeilijker om infor­matie te krijgen van de overheid.

Ik woon in Zwijndrecht, PFOS-gebied. Met mijn gezin eet ik al wekenlang geen eie­ren meer van onze kippen. Ik heb moeite met het idee dat ik mijn twee jonge kinderen mogelijk heb vergiftigd door samen eitjes te bakken of cake te maken.

Als moeder is het gekmakend om te weten­ dat de bonzen bij 3M, Lantis en Ovam en de ministerraad al jaren op de hoogte waren­ van dat risico voor de omwonenden, maar ons in het ongewisse hebben gelaten. Als advocaat zag ik het al vaker gebeuren. Een groot bedrijf vervuilt de omgeving. Enke­le buurtbewoners ontdekken dat en trekken aan de alarmbel. Het bedrijf in kwestie minimaliseert de vervuiling, en de overheid, die er vaker wel dan niet van op de hoogte is, stelt de omwonenden gerust, om zo weinig mogelijk deining te veroorzaken. Geld gaat voor op de volksgezondheid.

Vandaag wordt het Vlaamse Bestuurs­decreet aangepast, om de Europese richtlijn voor open data en overheidsinformatie om te zetten in Vlaamse regelgeving (DS 23 juni). De bedoeling van die richtlijn is om gegevens van de overheid vlotter beschikbaar te maken, maar in één beweging wordt ook het inzagerecht in overheids­documenten aangepast. Er komt een nieuwe­ uitzonderingsgrond: interne mededelingen zullen niet meer openbaar zijn, tenzij er een hoger openbaar belang is. Het zijn nochtans vaak net die documenten die wakkere burgers op het juiste spoor brengen in hun zoektocht naar informatie over een probleem in hun omgeving.

De aanpassing hoeft niet te verwonderen. Het is deel van een tweesporenbeleid van de Vlaamse regering: door de openbaarheid van bestuur in te perken probeert ze te voorkomen dat ‘schadelijke’ info­ naar buiten komt, en als dat gebeurt, zal ze zo snel mogelijk proberen te sussen.

De openbaarheid van bestuur heeft in het PFOS-dossier de bal aan het rollen gebracht. De bodemanalyses van het bedrijfs­terrein van 3M toonden aan hoe vervuild de grond is die bij de Oosterweel­werken uitgegraven zou worden. Zonder het ontstane protest zou die in alle stilte her en der in Vlaanderen gedumpt worden. Uit de dading die 3M en Lantis afsloten, blijkt dat 3M elke verantwoordelijkheid – en de rekening – voor de vervuiling afwijst­, en dat Lantis dat heeft aanvaard, zodat Oosterweel geen vertraging zou oplopen­.

Als omwonende van 3M hoop ik dat er zich onder de Vlaamse excellenties toch minstens enkelen bevinden die schaamte voelen over hoe onze gezondheid is veronachtzaamd. Misschien kunnen ze de aanpassing van het Bestuursdecreet met die nieuwe uitzondering van de agenda halen?