Geweld tegen vrouwen: een zaak van nationale veiligheid

Een reactie van advocate Rosalie Daneels op de Pano-reportage van 15 september 2021

De advocaten van PROGRESS Lawyers Network grijpen de Pano-reportage “Geweld tegen vrouwen”[1] van woensdag 15 september 2021 aan om het ernstige en onderschatte probleem van intrafamiliaal geweld mee in de kijker te zetten en de slachtoffers een hart onder de riem te steken.

Aan de hand van getuigenissen van nabestaanden en van vrouwen die het geweld overleefd hebben, laat Pano zien waar het mis gaat. Vrouwen worden nog al te vaak niet ernstig genomen door politie en gerecht, of krijgen niet de juiste hulp.

Kristina was een eerder slachtoffer van Jürgen D., de man die  vorig jaar de moord op Ilse Uyttersprot bekende. Uit haar getuigenis bleek dat de man al 22 jaar bekend staat als dader van partnergeweld en dat hij in die periode verschillende slachtoffers maakte. Zoals in veel andere gevallen werd hij slechts eenmalig voorwaardelijk veroordeeld.

Uit dit relaas blijkt nog maar eens dat aan dodelijk partnergeweld doorgaans een hele geschiedenis voorafgaat, en dat het dus zelden uit het niets komt. Het is van levensbelang om eerdere signalen ernstig te nemen en preventief en aanklampend te werken met dader en slachtoffer. 

De pandemie van geweld tegen vrouwen

Geweld tegen vrouwen is een erg omvangrijk en onderschat probleem. 1 op de 5 vrouwen krijgt te maken met partnergeweld. 1 op de 7 gezinnen heeft met intrafamiliaal geweld te maken, waarbij 4 op 5 kinderen blootgesteld worden aan geweld en er in 3 van de 5 gevallen zelf het slachtoffer van zijn.[2]

Gemiddeld doen slachtoffers pas na 35 incidenten aangifte doen bij de politie. Dat betekent dat vrouwen vaak reeds twee jaar in een gewelddadige relatie zitten vooraleer ze hulp zoeken.

Tijdens de coronacrisis en de voorbije lockdownperiodes is het intrafamiliaal geweld nog verder toegenomen. Dit blijkt m.n. uit het feit dat de hulplijn 1712 tot 60 % meer oproepen kreeg.[3]  

De Pano-reportage gaf een inkijk in de samenwerking tussen een Family Justice Center (FJC), politie, parket en OCMW. Dat dossiers zo meer gecoördineerd en volgens de ketenaanpak behandeld worden kan alleen maar toegejuicht worden, maar er zijn nog te weinig van deze FJC’s.  

Ook de checklist die nu eindelijk gebruikt wordt door de politie om het risico op erger te analyseren is een stap vooruit, maar nog steeds zijn er veel vrouwen die niet eens de stap durven te zetten om aangifte te doen.

Feminicide

In de meest extreme gevallen kan geweld tegen vrouwen lijden tot feminicide: het opzettelijk doden van een vrouw omdat ze een vrouw is.

Hoewel feminicide een courant begrip geworden is, staat het niet in de strafwet en bestaan er dan ook geen officiële cijfers of statistieken over.

België heeft nochtans het Verdrag van Istanbul ondertekend, dat een geïntegreerd, globaal en gecoördineerd beleid vraagt in deze materie, en men kan zich afvragen doe dat beleid efficiënt gevoerd kan worden wanneer er zelfs geen cijfers beschikbaar zijn

Op de blog stopfeminicide[4] worden deze data wel verzameld. Sinds het begin van 2021 werden er minstens 16 vrouwen het slachtoffer van feminicide. Er waren minstens 24 slachtoffers in 2020, minstens 24 in 2019, minstens 38 in 2018 en minstens 43 in 2017.

PLN steunt de eisen van de vrouwenbeweging

Zoals professor politieke wetenschappen enige tijd geleden Karen Celis zei, spreken we over een zaak van nationale veiligheid als het gaat om geweld tegen en moord op vrouwen: een probleem van enorme omvang. En daar moet de overheid ook naar handelen.

PROGRESS Lawyers Network dringt dan ook aan op de eisen die de vrouwenbeweging al jarenlang naar voren schuift.

We vragen een betere opvang van slachtoffers die klacht indienen, liefst in een rustige en gespecialiseerde omgeving. Soms moeten slachtoffers tot vier keer naar het politiecommissariaat gaan voor hun klacht in een pv wordt opgenomen, wat echt onaanvaardbaar is!

De checklist voor risicoanalyse moet bij elke klacht ingevuld worden, zodat beoordeeld kan worden of een persoonlijke beschermingsmaatregel, zoals een stalkingalarm, nodig is.

We eisen vervolgens een snelle en degelijke opvolging van de klacht door politie en justitie. Nu wordt 65% van de dossiers zonder gevolg geklasseerd, zeer vaak om opportuniteitsredenen zoals onvoldoende onderzoekscapaciteit.

De FJC’s moeten uitgebreid worden, want zij leveren goed werk.

Ook moet er veel meer gebruik gemaakt worden van de mogelijkheid om een dader een tijdelijk toegangsverbod tot de gezinswoning en/of een contactverbod te geven. En voor slachtoffers die ondanks die mogelijkheid toch niet thuis kunnen blijven moeten er meer en gratis of tenminste goedkopere vluchthuizen komen.

Men moet verder aandacht hebben voor de kinderen die in een gezin leven waar geweld voorkomt. Soms kan het bijvoorbeeld nodig zijn om de school op de hoogte te stellen van de situatie zodat men daar een oogje in het zeil kan houden.

Veroordeelde geweldenaars moeten op een echt aanklampende manier worden opgevolgd door een justitieassistent, zodat recidive of erger vermeden wordt. Het voorbeeld van Ilse Uyttersprot maakt pijnlijk duidelijk dat dit een groot manco is. Zijn ex-vriendinnen hebben allen gezegd dat hij nog slachtoffers zou maken…

Tezamen met de Vrouwenraad vragen we ook de opname van het begrip feminicide in het Strafwetboek, zodat de ernst van het probleem erkend wordt en er tenminste officiële statistieken bijgehouden kunnen worden. We vragen hierbij geen verhoging van de strafmaat, maar wel meer aangepaste straffen en een strikte opvolging.

Geweld tegen vrouwen moet niet alleen op papier maar ook in de praktijk een prioriteit worden.

Want elk slachtoffer is er een te veel.