Broeiend en boeiend.
In Lomé, de warme (tot meer dan 38 graden) en vochtige hoofdstad van het West-Afrikaanse Togo, namen Mieke Van Laer en Raf Jespers, advocaten van PROGRESS Lawyers Network, op 20 en 21 april 2017 deel aan de internationale conferentie over ‘de toestand van de mensenrechten in Afrika in de context van de democratisering, en dit vijftig jaar na de UNO-verdragen over politieke, burger-, sociale en economische rechten’.
De Confucius-aula van de universiteit van Lomé
In de heldere Confucius-aula (gebouwd door China), van de universiteit van Lomé konden we vaststellen dat Afrika bruist van talent en dynamiek. Ruim 250 personen namen deel aan de conferentie. Onder hen een 15-tal internationale gasten. Belangrijke sprekers voerden het woord: o.m. Wolou Komi, deken van de rechtenfaculteit, Bernard Bokodjin, coördinator van de NGO Naddaf en organisator van de conferentie. Ook (een vertegenwoordiger van) de minister van Justitie van Togo, de voorzitter van de universiteit van Lomé en een afgevaardigde van de Afrikaanse Unie waren aanwezig.
De zaal was goed gevuld met een erg geïnteresseerd publiek.
De boodschap was unisono. ‘Als er zoveel Afrikanen de dood vinden in de Middellandse Zee om Europa te bereiken is er een probleem’. We moeten dit oplossen, ons lot in eigen handen nemen; de democratische instabiliteit is de verantwoordelijkheid van de grootmachten, maar we moeten ophouden om het koloniale verleden te gebruiken als excuus. We moeten de problemen van onze landen zelf oplossen, zorgen voor werk, loon, zien hoe we vat krijgen op de eigen grondstoffen en rijkdommen, grondige plannen uitwerken om uit de onderontwikkeling te geraken, een volksbeweging ontwikkelen voor echte verandering, de corruptie tegengaan, de folteringen en mensenrechtenschendingen aanklagen en herstel afdwingen voor de slachtoffers, een sterke civiele maatschappij uitbouwen, eerlijke verkiezingen eisen, de burgers informeren en bewust maken van hun macht, opkomen voor onafhankelijke magistraten, …
Organisator Bernard Bokodjin
Spreker Wolou Komi, decaan van de lokale rechtenfaculteit
IADL-voorzitster Jeanne Mirer
Deken Wolou Komi: ‘Twee rechten zijn voor ons cruciaal: beschikken over onze eigen economische middelen, onze grondstoffen en natuurlijke rijkdommen en het recht van de burgers om vrij en gelijk deel te nemen aan het beheer van de publieke middelen. Er is een direct verband tussen de economische middelen waarover het land beschikt, de controle hier op en de andere rechten.’ Wij kregen wat inzicht in de toestand van Togo: een land met fosfaat, petroleum, goud en een belangrijke haven voor West-Afrika, met een groot landbouwpotentieel en een kuststrook die uitnodigt voor toerisme. Maar met een erg verarmde bevolking.
Vele jongeren namen enthousiast deel aan de conferentie
Zeer opvallend was de massale aanwezigheid van studenten en jonge advocaten en juristen uit Togo. Hun drang om op te komen voor een beter en rechtvaardiger Afrika was enorm. Zij stelden honderden vragen; de dynamiek en betrokkenheid van die ‘jeugd’ was opvallend, als sponzen die het water gretig opzogen. De internationale vereniging van rechtenstudenten van de universiteit van Lomé was actief betrokken bij de organisatie van de conferentie.
Naast de plenaire zittingen werd er ook gewerkt in verschillende commissies, hier bv. de commissie “Herstel na foltering”
Middenveldorganisaties rijzen in Togo als paddenstoelen uit de grond: een jonge student sleet ons zijn groep die het Afrikaanse milieu wil beschermen; wij maakten in het Noorden van Togo een tocht door wat er nog overschiet van het regenwoud (amper 3% van het grondgebied) met een jonge gids die van het behoud van het woud zijn levenswerk maakt; een andere student had een groepje gevormd dat alle cursussen in de rechten in het Engels overdeed om zo het venster op de wereld te verruimen; andere rechtenstudenten organiseerden welsprekendheidsdebatten rond politieke thema’s, als leerschool voor hun verdediging van de mensenrechten. Vele studenten vroegen ons om een (advocaten)stage te komen doen in Europa.
Raf Jespers met gids Amen in het regenwoud
Ondanks de schrijnende straatarmoede is er duidelijk hoop en optimisme. Er is niet één Afrika. De toestand verschilt er van land tot land. De postkoloniale periode is duidelijk afgesloten; de Afrikaanse intellectuelen en jongeren die wij in Lomé ontmoet hebben kijken niet langer alleen maar achterom, maar zij willen vooruit. 1990 was zo’n kantelmoment met het Afrikaans Handvest voor Volksparticipatie in ontwikkeling en verandering. Nu ruim 25 jaar later is het bewustzijn om van zwart Afrika een democratisch en meer welvarend continent te maken zeker aanwezig. De mensen en krachten hiervoor hebben wij ontmoet in Lomé; de uitdagingen zijn enorm, maar de wil om te veranderen evenzeer.
Mieke Van Laer & Raf Jespers