In een vonnis van 4 november, dat zopas bekend raakte, gaf de rechtbank Aannemingen Janssen ongelijk en veroordeelde haar zelfs tot het betalen van een dubbele schadevergoeding.
De procedure door Aannemingen Janssen tegen de woordvoerder van de bewonersgroep is voor de projectontwikkelaar afgelopen op een sisser van formaat. De aannemer wilde de bewonersgroep het zwijgen opleggen door een torenhoge schadevergoeding te vorderen en een dwangsom van 50.000 euro per dag.
Het verzet tegen een toren van zestien meter hoog
Sinds 2017 betwist de bewonersgroep Z.waanzin de bouw van een 16 verdiepingen hoge toren op de Hobokense Zwaantjes. Onder druk van een eerdere eis tot schadevergoeding had de woordvoerder van de bewonersgroep in 2019 een overeenkomst afgesloten, waarin hij afstand deed van zijn procedure tegen het uiterst betwistbare project en moest beloven geen nieuwe juridische procedures meer te starten tegen het project.
Naar aanleiding van de coronapandemie had de bewonersgroep in 2020 in een open brief echter gepleit voor een ideeënshift over de toekomst van woonzorgcentra en de noodzaak van meer groene ruimtes in dichtbebouwde wijken als de Zwaantjes op de grens van Hoboken en Antwerpen-Kiel. Concreet vroegen ze dat er een sociaal project (een school) kwam in plaats van de 16 verdiepingen hoge toren.
Daarop werd de woordvoerder gedagvaard door de projectontwikkelaar: hij zou door het mee ondertekenen van de open brief de overeenkomst hebben geschonden en voor honderdduizenden euro schade hebben toegebracht. Er werd eveneens een dwangsom van 50.000 euro per dag per inbreuk op de dading geëist. Hij zou verantwoordelijk zijn dat het project er uiteindelijk niet kwam.
Woordvoerder bewonersgroep deed niets mis, aannemer ging in de fout
De rechtbank heeft met haar vonnis van 4 november 2020 echter duidelijk gemaakt dat de woordvoerder van de bewonersgroep op geen enkele manier de overeenkomst heeft geschonden. De open brief was geen juridische procedure, enkel een daad van vrije meningsuiting. En in die overeenkomst was het fundamenteel recht op vrije meningsuiting niet beperkt.
Los daarvan toonde de projectontwikkelaar op geen énkele manier aan dat hij schade zou opgelopen hebben door de open brief. De gigantische schadeclaim en dwangsom die werd gevorderd, was dus totaal uit de lucht gegrepen en diende alleen als intimidatie om de bewonersgroep het zwijgen op te leggen.
Integendeel, de projectontwikkelaar werd uiteindelijk zélf veroordeeld tot betalen van een schadevergoeding van 2.500 euro wegens het schenden van de overeenkomst. In de dading was immers afgesproken dat hij in ruil voor het stopzetten van alle procedures tegen het project, zelf geen burgerlijke vordering zo stellen om zijn vermeende economische en reputatieschade te verhalen.
Maar daar bleef het niet bij. De rechter oordeelde dat Aannemingen Janssen “de procedure enkel had opgestart om de woordvoerder onder druk te zetten om in de toekomst geen negatieve uitlatingen aangaande het project meer te uiten. Dergelijke proceshouding strookt niet met wat mocht worden verwacht van een normale zorgvuldige en vooruitziende procespartij.” De aannemer werd veroordeeld tot een schadevergoeding wegens “tergend en roekeloos geding” van 1.000 euro.
Bewonersgroep vraagt een sociaal project
Z.waanzin meent tenslotte dat de ware reden om niet te beginnen met de bouwwerken elders moet gezocht worden. Het Zorgbedrijf vertoont geen interesse meer in de uitbating. En de aannemer is zelf een bezwaarprocedure bij de provinciale deputatie begonnen tegen de bouwvergunning voor de aanpalende school, die verbonden is aan het project.
De bewonersgroep hoopt op een snelle afhandeling van deze procedure zodat zo snel mogelijk met de bouw van de school kan begonnen worden. Dat de projectontwikkelaar zijn oude dreiging “geen toren, geen school” alsnog probeert binnen te halen, is voor de buurt totaal onaanvaardbaar. De vernieuwbouw van de school is dringend nodig.
Opsteker voor andere bewonersgroepen en actiecomités
Dit is principieel een belangrijke uitspraak. Grote (bouw)firma’s bouwen, vaak met steun van het stadsbestuur, wijken vol met gebouwen waar niemand om vraagt in plaats van sociale projecten te ontwikkelen, zoals scholen. Steeds vaker proberen ze ook burgerbewegingen of actiegroepen monddood te maken door procedures in te spannen en met zware eisen tot schadevergoeding te dreigen. Voor een financieel krachtige speler is zo’n procedure een kleine inspanning, doch voor een bewonersgroep zoals Z.waanzin is het bijzonder kostelijk om zich te moeten verdedigen in een rechtbank, om nog maar te zwijgen van het risico op veroordeling.
Uit het vonnis, en deze overwinning blijkt duidelijk dat intimidatie geen verf pakt en deze firma’s zelf in de fout gaan en kunnen worden veroordeeld.
Dit vonnis en deze overwinning is het resultaat van jarenlange actie door de bewonersgroep, met juridische ondersteuning en een opsteker voor andere bewonersgroepen en actiecomités.